پنج شنبه, 09 فروردين 1403 - Friday, 29 March 2024
پورتال شهرداری نجف آباد پورتال شهرداری نجف آباد
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری شهرداری

موزه مردم شناسی و خانه تاریخی مهر پرور

موقعیت فعلی:
نجف آباد ،خیابان امام خمینی، کوچه شهید باستانی
مشخصات بنا:
خانه مهرپرور دارای عرصه ای به مساحت حدود 360 مترمربع است.
مجموعه فضاهای این خانه در قالب یک فرم مستطیل شکل در دو طرف حیاط وسیعی جای گرفته که دارای دو جبهه اصلی شمالی و جنوبی است.
بر اساس سبک معماری( دو جبهه ای شمالی-جنوبی)، شیوه انواع طاق¬بندی¬ها، شکل و نحوه گسترش پلان مرکزی، نوع تزیینات پیش ساخته آجری و کاربری¬های فضاهای جبهه شمالی و زیرزمین خانه،سقف تیرپوش تاریخ ساخت بنا را می¬توان متعلق به اواخر دوره قاجار و اوائل پهلوی اول دانست.

 
ورودی بنا در قسمت جنوب غربی واقع شده که بوسیله هشتی - با طاقی به روش رومی- فضای خارج را به حیاط خانه مرتبط می¬سازد. حیاط متشکل از حوض سنگی لچکی با دو قوس کند و دو باغچه قرینه آن است.
تالار اصلی و شاهنشین به همراه دو اتاق سه دریدر طرفین فضاهای چیده شده در جبهه شمالی می¬باشند. چهار ستون چوبی با پایه¬ستون سنگی و مقطعی مربع سقف مرتفع ایوان شمالی بنا را بر دوش دارند.
پنجره¬های دو اشکوب هلالی شکل، طاق نماهای متعدد سه دری¬ها، درهای چوبی مشبک با گره¬های قاب¬بندی طرح اسلیمی، گره¬های کنگره¬ای جفت،رخبام تزیین شده با آجرهای قالبی موسوم به سرلوح یا کله گرگی، ازاره¬های از جنس کاشی فیروزه¬ای و نمایی از سنگ پاکتراش از زیبایی¬های بنا به حساب می¬آیند.
زیرزمین خانه در ضلع شمالی با جرزهای قطور و سقفی از نوع پوشش گنبدی خفته و متفاوت با فضای فوقانی خود شامل مطبخ، حوضخانه با دو دهلیز با تاق گهواره¬ای است.
تاریخ ساخت بنا را میتوان متعلق به اواخر دوره قاجار و اوائل پهلوی اول دانست شهرداری نجف آباد در سال1393 نسبت به بازسازی و بهسـازی این خانه تاریخی اقدام کرد و پس از آن این مجموعه را به موزه مردم شناسی شهر نجف آباد تبدیل نموده است.
این مجموعه شامل موزه مردم شناسی اسناد و موزه آثار باستانی می باشد.

مکتب خانه علوم خواجه نصیرالدین طوسی(خانه تاریخی نوریان)

خانه نوریان از خانه های تاریخی متعلق به اواخر قاجار و اوائل پهلوی اول که در بافت تاریخی نصیر -یکی از چند بافت تاریخی نجف آباد- واقع شده است
و اکنون به نشانی خیابان گلبهار نبش کوچه خواجه نصیر الدین طوسی، کوچه شهید معین در محدوده منطقه دو شهری شناخته می شود.
این خانه در فضایی به مساحت 1163 متر مربع گسترش یافته که شامل بخش اصلیِ دارای شاه نشین و بخش خلوت جنبی در شرق آن می باشد.
ورودی اصلی خانه از طریق هشتی بزرگی مفروش شده با سنگ های قلوه ای به مساحت 16 متر مربع در ضلع جنوبی خانه قرار دارد که با پیچشی شرقی و متناسب با معماری بومی ایران، دسترسی به حیاط اصلی بخش مرکزی خانه را ممکن می سازد.

به سبک خانه های فلات مرکزی ایران، باغچه های قرینه در طرفین حیاط حد فاصل فضای ورودی با فضای مسکونی درونی را به خود اختصاص می دهد که حوض سنگی به شکل قلب زیبایی خاصی به این فضا داده است. در ضلع جنوبی خانه شاه نشین قرار دارد که سر ستون هایی با تزیینات گل های ختایی و چدنی به سبک کورنتی، پنجره های بازشو با شیشه های الوان، سقف تزیین شده با تزیینات گره هندسی هشت و سرمه دان و شومینه گچبری از ویژگی های این بخش از خانه می باشد.

بین بخش اصلی و خلوت خانه، مجموعه فضاهایی به شکل اتاق اندرونی تعبیه شده که مخصوص اقامت تابستانی اهالی بوده است. دو باغچه قرینه، حوض هشت ضلعی، سه دری با پنجره های تزیین شده با شیشه های رنگی نیز از بخش های زیبای بخش خلوت خانه است. آشپزخانه (مطبخ)، اتاق چاه آب، زیرزمین با تاق ضربی، مسیر دسترسی پشت بام، اصطبل نگهداری حیوانات و.. از دیگر قسمت های این اثار تاریخی است که در سال 1394 توسط شهرداری نجف آباد مورد تملک واقع شده است و روند اجرای مرمت واحیا آن توسط شهرداری به سازمان بهسازی ونوسازی واگذار گردید و هم اکنون از زیر مجموعه های سازمن رفاهی و تفریحی می باشد و بعنوان مکتب خانه علوم خواجه نصیرالدین طوسی فعالیت می کند .

خانه لطفی

موقعیت فعلی:
واقع در نجف¬آباد، خیابان فردوسی شمالی، کوی ایمان، بن بست اقاقیا
مشخصات اثر:
خانه لطفی دارای عرصه¬ای به مساحت حدود 700 متر مربع است.باتوجه به سبک معماری)گسترش در سه جهت حیاط مرکزی(،انواع شیوه طاق¬بندی سقف¬ها وتزیینات ساده و موقر کاه¬گل می¬توان ساخت این بنا را متعلق به دوره قاجار دانست.
این خانه با مصالح خشت و گل بنا شده و مجموعه فضاهای آن در قالب یک فرم مستطیل شکل در سه طرف حیاط شکل گرفته است.
وروردی بنادر ضلع شمالی بنا قرار گرفته که با سنگفرشی قلوه¬سنگی بدون هشتی و تنها با راهرویی باریک (دالان) به فضای حیاط ارتباط می¬یابد.
این بنا در سه جبهه شمال، جنوب و شرق با حیاطی مستطیل شکل ساخته شده که فضاها در ضلع جنوبی به دو اتاق با ابعاد متفاوت - که جلوی هر کدام ایوانی با طاق ضربی است- ختم می¬شود.
اتاقی کشیده با طاقی آهنگ تنها اتاق مسکونی ضلع شرقی است که مسیر دسترسی آن از طریق راه پله¬ای در گوشه جنوب شرقی خانه امکان پذیر است.
مطبخ خانه نیز در ضلع شرقی خانه با طاقی کلیل قرار دارد.
در جبهه شمالی بنا سه اتاق با پوشش طاق و چشمه قرار گرفته که جلوی هریک ایوانی مرتفع قرار گرفته است.دسترسی به طبقه اول بنا از طریق راه پله واقع در کنار راهرو ورودی انجام می گیرد.
این طبقه در دو جبهه شمالی و جنوبی تشکیل شده که در جبهه شامل سه اتاق با پوشش طاق و تویزه است.
جبهه جنوبی نیز شامل سه اتاق با ابعاد متفاوت است.نماسازی بنا به وسیله طاق دزدهای متعدد، وجود طاقچه¬های مرتفع اطراف ایوان¬ها، پنجره¬های مدور و مشبک چوبی با شیشه¬های الوان، و ازاره¬های مزین با تزیینات خفته راسته آجری از سایر تزیینات این خانه به شمار می¬رود. همچنیناندودکاهگل اَرزِه بادم¬گیری گچی انجام شده نمایی اصیل، دل نشین و روح بخشبه فضای خانه داده است.

پِنگ خانه

پنگ خانه عمارتی ساخته شده به شیوه چهارتاقی که دارای چهار ستون قطور و گنبدی نسبتاً کوچک است و سه طرف آن باز بوده و بعضی اوقات به جز یک طرف که محل ورود است سه طرف دیگر بسته شده است.
سه طرف این حوض¬خانه سه سکوی متوسط جهت استراحت آب¬گیران و زارعین ساخته شده است. در وسط این محل حوضی نسبتاً معمول ساخته شده که آب زراعت از یک طرف وارد و از طرف دیگر خارج می¬شده.
با ته نشین شدن گل و لای آب این حوضچه، آب صاف و زلالی برای استفاده و شرب زارعین و رهگذران فراهم می¬شده است.
موقع آبیاری همیشه یک چراغ مرکبی قرار داشته که وسیله روشنایی و منبع نورانی محل بوده و از آن برای سرکشی به محوطه آبیاری استفاده می¬شده است. پِنگ ظرف کوچک و پیله مانندی از جنس آلیاژ برنجیِ نازک بوده که در ته آن سوراخ کوچک تعبیه شده که آب بتواند بطور ملایم از سوراخ وارد ظرف شود. این پیاله را هر صاحب پِنگ (اُویار) دارا بوده و گاه زارعین به یکدیگر قرض می¬داده¬اند.
این پیاله نمایشگر ساعت آبیاری بوده و از آن برای اندازه¬گیری مقدار آب داده شده یا گرفته شده استفاده می¬شده است. صاحب پنگ بودن به طور مرد مردی است یعنی به طور متناوب و کمک به یکدیگر انجام می¬شده است و اُویار مسئول نگه¬داری میزان آب داده شده در محل پنگ¬خانه بوده است. صاحب پنگ در محل پنگ¬خانه و یا حوض و یا سر واره و ابتدای جوی نشسته و برحسب خواست طرف آبگیر، به طور مثال 10 پنگ یا کمتر و یا بیشتر آب تحویل می¬داده است.
برای محفوظ ماندن از باد و سرما و گرما صاحب پنگ از محلی به نام پنگ¬خانه استفاده می¬کرده است.
 

عصارخانه اخلاقی

عصارخانه کارخانه کوچکی، برای روغن‌گیری از دانه‌های نباتی چرب، توسط فرد روغن‌گیر یا عصار است.
عصارخانه اخلاقی قدیمی¬ترین عصارخانه شهر و در خیابان 17شهریور فعلی، واقع شده، این عصارخانه از آثار دوره شاه عباس به شمار می¬رود و ظاهراً در زمان شاه سلیمان صفوی گسترش یافته است.
شاخص‌ترین ابزار این عصارخانه، سنگی است که از لحاظ نفاست خط در نوع خود بی¬نظیر است. روی این سنگ آیه آخر سوره مبارکه القلم حجاری شده است. تاریخ حجاری سنگ سال 1094 ه.ق و بخط محمد محسن الامامی است در حاشیه سنگ اسامی حاجی حیدر و حاجی محمد رحیم خوانده می¬شود که ظاهراً بنیان¬گذار عصارخانه بوده-اند.
این عصارخانه شامل ورودی، هشتی، چندین فضا با پلان هشت وجهی(محل آسیاب¬ها)، تیرخانه(قسمت روغن¬گیری) انبار، شترخوان و بارانداز می¬باشد. تیرخانه تالاری است به طول و ارتفاع بیش از 10 متر با سقفی گنبدی از خشت خام.زیبایی و طرز اجرای استادانه پوشش سقف از خشت خام اعجاب بیننده را بر می¬انگیزد.

این بنا در تاریخ 25/03/1381 به شماره 5889 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

تمام حقوق این پایگاه محفوظ و متعلق به شهرداری نجف آباد می باشد .
نجف آباد - خیابان امام(ره) ٫ ساختمان مرکزی شهرداری _کدپستی:14661_85146
تلفن : 3-03142640041 ارتباطات مردمی:137-سامانه ارسال پیامک:30001360