پنج شنبه, 09 فروردين 1403 - Thursday, 28 March 2024
پورتال شهرداری نجف آباد پورتال شهرداری نجف آباد
کد خبر 71
تاریخ انتشار: سه شنبه, ۱۱ آبان ۱۳۸۹ ۰۲:۳۰

دهق

دِهَق یکی از شهرهای استان اصفهان در مرکز ایران است.

دهق معرب دِهَک پارسی به معنای ده کوچک می باشد.

این شهر با جمعیت ۱۵۰۰۰ نفر (برآورد ۱۳۸۷خ.) در مهردشت شهرستان نجف‌آباد قرار دارد.

آنچه مسلم است از دیر باز زندگی و حرکت در دهق وجود داشته است. غار بافته‌های متعددی از کوههای اطراف آن به دست آمده است که چون توسط باستان شناسان تاریخ آن مشخص و ثبت نگردیده، ما هم نمی‌توانیم به آنها استناد کنیم. اما آثار و علائمی مانند رودخانه‌ای که هم اکنون از جنوب آن می‌گذرد، همچنین باقی‌مانده از دروازه‌های متعددی که در دهق و وجود قلعه، بر روی سنگ نوشته‌های قبور و آدب و سنن قومی آن مواردی است که ما متقاعد به قمت این شهر می‌نماید. بر روی سنگ قبرهای گورستان عمومی شهر تاریخی از ۱۲ و یا ۱۴۳ هجری قمری حک گردیده است ولی بر روی بعضی از اسناد و یا سنگ نوشته‌های مشابه تاریخ بعد از الف را مشاهده نموده‌ایم که معنای بعد از هزار است. برای مثال بر روی سنگ قبری تاریخ ۲۹۹ بعد از الف (ه. ق) را نوشته بودند.

در سمت شمال دهق کوهی است که به نام کوه کافرها لقب گرفته است و مردم آن معتقدند زمانی که اسلام به ایران آمده عده‌ای از مردم دهق دین اسلام را نپذیرفته‌اند و پس از سالها زندگانی در کوهستانها به تدریج از میان رفته یا پایین کوه سرازیر شده و به اسلام گرویده‌اند.

نام بیابان های دهق: دوچاهی، سه چاهی، چاه مری، چشمه پتو، چامل حیدر، سور دنبه، لازرد، لاچزون، لاقل حجی، دوتو، قاسم جازیف، بادومی، لاوج و زرد بلند نام دشت ها: دشت پایین، دشت بالا، کوچه عرباو سر پل دوتیشه نام کوها: کوه کافر، کوه لافره، کوه لجندر،و کوه پادیسف

این شهر دارای یک شهر صنعتی است که در ۸۰ کیلومتری شهر اصفهان واقع شده‌است.[۱]

موقعیت جغرافیایی

شهر دهق در 33 درجه و6 دقیقه ی عرض جغرافیایی و 50 درجه و 57 دقیقه ی طول جغرافیایی قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریا 1960 متر می باشد .این شهر از شمال به کوه صالح و مرکز تقویت فشار گاز شماره ی 4 ، از جنوب به کوه لافرح و مراتع بیخه ، از شرق به روستاهای هسنیجه و حسین آباد ، و از غرب به روستای خونداب محدود است . این شهر به وسعت 12 هزار متر به شکل مستطیل به طول 50 کیلومتر وبه عرض 22 کیلومتر بوده و فاصله آن تا مرکز شهرستان نجف آباد 86 کیلومتر وتا اصفهان 80 کیلومتر است .

آب و هوا

با توجه به موقعیت طبیعی دهق و کوه های زیاد آن می توان آب و هوای آن را از نوع معتدل و خشک به حساب آورد . فصول آن منظم بوده و دارای چهار فصل است ؛ ولی میزان بارندگی آن کم است . فصل زمستان در این شهر بسیار سرد است . گاهی سرمای ناگهانی در اوایل فصول پاییز و بهار باعث خسارت زیادی به محصولات کشاورزی ( به خصوص سر درختی ها ) می شود .به دلیل سرمای شدید در زمستان ، باغات انگور را پس از برداشت محصول ، در اواخر پاییز با خاک می پوشانند .

این شهر در گذشته یک منطقه ی زراعی حاصلخیزی بوده که به صورت خرده مالک اداره می شده است و برای شرب آب زمین های کشاورزی از آب قنات و چشمه استفاده می شده است . اکنون به دلیل کاهش نزولات جوی و هم چنین تاسیس کارخانه های صنعتی و افزایش مصرف آب شهر ، آب قنات های دهق به صورت قابل ملاحظه ای کاهش یافته است

درجه حرارت

درجه ی حرارت این شهر تا اندازه ای با نواحی اطراف آن اختلاف وجود دارد ؛ زیرا این شهر بین کوهای متعددی محصور است .

حداکثر اختلاف درجه حرارت بین سردترین و گرمترین روزهای سال به 51 درجه می رسد ( در زمستان به14.5- ودر تابستان به 36.5+ درجه )

رطوبت

رطوبت نسبی بین شب و روز بستگی مستقیم به فصل دارد . در این شهر هر قدر به تابستان نزدیک شویم اختلاف و رطوبت نسبی شب و روز اضافه می شود ، به طوری که در ساعت 3 صبح در فروردین ماه 17% ودر ساعت 9 صبح به 29% یعنی بیشتر از نصف افزایش می یابد . در مردادماه هنگام صبح به 515 و هنگام 1 بعدازظهر 29% می باشد که اختلاف آ 22% است . حداقل اختلاف رطوبت بین شب وروز در بهمن ماه است که در این ماه رطوبت نسبی صبح 80% و ظهر 60% بوده که در این ماه بین صبح و بعدازظهر اختلاف رطوبت بیش از 20% نبوده است

گونه های جانوری

در قدیم انواع حیوانات وحشی در منطقه ی بیابانی و کوهستانی ، به ویژه به سمت قمیشلو و موته ، وجود داشته است از جمله :

·        کَل ( پازن ) بز ، قوچ ، میش ، خرگوش ، سمور و جوجه تیغی ...

·         حیوانات درنده : گرگ ، روباه ، شغال ، کفتار...

·        خزندگان : مارهای سمی و غیر سمی ...

·      بند پایان : کبک ، کبوتر ، جوجه  تیغی ، بلبل ، قرقی ، هدهد ، سبزقبا ،   گنجشک ، دارکوب ، کرکس ( که در زبان محلی لاشخور گفته می شود )  و ...

·        حیوانات اهلی  گاو ، گوسفند ، مرغ ، قاطر ، الاغ ، شتر ، و اسب ( دو مورد اخر در قدیم وجود داشته است ) .

·        هم چنین دهق در مسیر پرندگان مهاجری چون پرستو ، ... واقع شده است

در قدیم به علت وجود حیوانات وحشی مختلف ، تعدادی از افراد کارشان شکار حیوانات بوده است ( شکارچی ) و بر سر در خانه هایشان نشان شکار نصب می کردند . گاهی شکارچی ها گوشت شکار خود را به قصابی ها جهت فروش عرضه می کردند

 

حمل و نقل

شهر دهق از نظر جغرافیایی در مرکز بخش مهردشت قرار گرفته است ودر قدیم در مسیر عبور کاروان ها ( از اصفهان به گپایگان ، خوانسار ، خمین ، اراک ) بوده است . در ضمن مسیر عبور کاروان هایی بود که ییلاق و قشلاق می کردند و از شهرهای میمه ، اردستان ، مهباد ( کهدر اصطلاح محلی به آن « مواد» گفته می شود ) ، فریدن ، وحتی کرون می گذشتند. واقع شدن در مسیر اصلی اصفهان به اراک با کاروانسراهای موجود ( چاله سیاه ، هسنیجه ، دهق ، جلوگیر ) باعث شد که این شهر رونق تجاری نیز بگیرد . عمده ی حمل ونقل بین شهری با استفاده از شتر صورت می گرفته است . به این دلیل تعداد زیادی شتر در این آبادی وجود داشته است و ساربانان آن ها را هدایت می کردند . قافله های شتر به بیشتر شهرهای ایران رفت وآمد داشتند و محصولات این شهر را به شهرهای دیگر حمل ونیازهای خود را از قبیل : قند ، چای ، نمک ، گندم ، جو ، ... را بر آورده می ساختند
در سال 1335 کل بخش عربستان ( مهردشت فعلی ) تنها یک اتوبوس اینترنشنال داشت که از دهق به روستاهای اطراف می رفت و مسافران را سوار و به اصفهان می برد .

قرار گرفتن در مسیر اصلی منجر به ایجاد و شکل گیری راه های آن شده است . بعضی از این راه ها به تدریج به صورت شوسه ( آسفالت ) تبریل شده و برخی نیز همچنان خاکی ( مالرو قدیمی ) باقی مانده اند . مهمترین مسیرهایی که از دهق عبور می کرده اند ، عبارتند از :

  1. مسیرهای اصلی به هسنیجه ، اصفهان ، دهق به گلپایگان و ...
  2. دهق به میمه ( که این مسیر قبل از آن که جاده اصفهان – تهران ساخته شود از اهمیت زیادی برخوردار بود است )
  3. مسیرهای فرعی دهق به روستاهای اطراف ( مثل خونداب ، علی اباد ، دماب ، خیرآباد ف گلدره ، اشن ، کوه لطف ) که آسفالت است .
  4. جاده دهق به حسین آباد ، کرون ، نجف آباد که امروزه به جاده اصلی تبدیل و آسفالت است

محدوده طبیعی پیرامون شهر

شهرها از تعامل انسان با محیط جغرافیایی در طول زمان بوجود می آیند و همچون هر پدیده دیگری تاریخ خاص را دارند ؛ زیرا هر شهرو آبادی در طول پیدایش خود تا عصر حاضر مراحل مختلفی را پشت سر گذاشته و زمانهای اوج و فرودی داشته است ؛ چه از منظر جغرافیایی (یعنی مراحل رشد از روستا به شهر ) وجه از نظر اجتماعی و انسانی و آنچه توسط اهالی ان بوجود آمده و برای و بر آن گذشته است

شهر ، به عنوان یک مجموعه انسان ساخت گستره ای از سطح زمین را در برمی گیرد که با محیط پیرامون خود ، در یک تعامل فضایی پیچیده روابط کارکردی متفاوتی دارد . به این ترتیب ، هر شهر بنا بر ماهیت وجودی خود و کارکردهایی که دارد ، بر حوزه های پیرامون خود به طور مستقیم یا غیرمستقیم تاثیر گذاشته و متقابلاً از حوزه های پیرامون تاثیر می پذیرد
شعاع تاثیر این روابط به عنوان حوزه نفوذ شهر تعریف می گردد . حوزه های نفوذ شهر از دیدگاه های مختلف مورد بررسی قرار گرفته و با توجه به همان منظر و دیدگاهی که به شهر و پیرامون آن نگریسته می شود  ، شعاع تاثیر و تعیین محدوده های بلافصل و مستقیم محدوده های مجهور یا غیرمستقیم نیز مشخص می گردد. حوزه های نفوذ خدماتی ، تجاری ، صنعتی و ادتباطی از جمله منظرهایی است که کالبد و فضای شهر را با توجه به استقرار هر یک از انواع خدمات در محدوده شهر و یا پیرامون آن بررسی می کنند .

بر همین اساس ، حوزه نفوذ طبیعی محدوده ای از پیرامون شهر را شامل می شود که در تعامل مستقیم با فضای شهر است

توپوگرافی شهر

شهر دهق علیرغم همواری نسبی زمین و فاصله نسبی باکوه های مرتفع و دامنه های عریان سنگی با صخره های خشن که محدودیت توپوگرفی ایجاد می نمایند ، کماکان عارضه های توپوگرافی کوچکی از پیرامون خود دارد . این عوارض که در حاشیه جنوبی و قسمت هایی از شمال شهر به چشم می خورند ، مهمترین عوامل محدود کننده توپوگرافی در شهر محسوب می شوند . بررسی وضعیت توپوگرافی نشان می دهد که این شهر دارای اختلاف ارتفاعی در حدود 170 متر است ، به عبارتی بین نقاط پست و کم ارتفاع شهر که در تراز 1930 متر قرار دارند تا بلند ترین نقاط موجود که جزو پهنه شهر محسوب می شوند و در تراز ارتفاعی 2100 متر هستند ، اختلاف ارتفاعی در حدود 170 متر به چشم می خورد که این خود نشان دهنده شیب نسبی زمین و دلیل بر ناهموار بودن اراضی آن است

وضعیت سواد

میزان باسوادی جمعیت و سطح سواد جمعیت باسواد ،  تاثیر زیادی بر پارمترهایی مانند میزان باروری زنان و به تبع آن رشد و تحول جمعیت شهر، عرضه وتقاضای نیروی انسانی و فرصت های شغلی ، تقاضای خدمات آموزشی ، توقع سطح زندگی بالاتر و ... می گذارد . هرچه میزان باسوادی و سطح سواد جمعیت بالاتر باشد ، سطح توسعه اجتماعی شهر بالاتر و خواسته های کیفی و کمی جمعیت بالاتر خواهد رفت که این امر موجب تحول نظام شهری می شود . کلاً می توان گفت که در دنیای امروز ، باسوادی به یکی از الزامات گریزناپذیر تبدیل شده است و بی سوادی نه تنها یکی از پیامدهای نامطلوب سطح پایین رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی و اجتماعی و فرهنگی جامعه ، بلکه به نوبه خود یکی از مهمترین علل پایداری این وضعیت و عقب ماندگی جوامع شناخته می شود
برپایه آخرین آمارهای رسمی در دسترس در سال 1385 ، شمار جمعیت 6 ساله و بیشتر شهر دهق در حدود 7194 نفر بوده است که از میان آنان 5925 نفر باسواد و 1269 نفر بی سواد بوده اند که در نتیجه نرخ باسوادی جمعیت شهر دهق در این سال در حدود 4/82 درصد به دست می آید . اندازه نرخ باسوادی جمعیت شهر دهق از اندازه متناظر خود در نقاط شهری شهرستان نجف آباد و نقاط شهری استان اصفهان به ترتیب در حدود 3/7و9/6 واحد درصد کمتر بوده است . مقایسه نرخ باسوادی سال 1385 با 1375 حاکی از افزایش این نرخ به میزان 5/4 واحد درصد طی سال های اخیر است

کشاورزی

بخش کشاورزی شامل زیربخش های زراعت و باغداری ، دامپروری ، پرورش طیور و ... است که وضع فعالیت و تولید آنها در شهر دهق مورد مطالعه قرار می گیرد . براساس آمارهای اخذ شده از مراکز آمار ایران در سال 1385 ، شهر دهق دارای 52 نفر شاغل در بخش کشاورزی بوده است . این تعداد معادل 1/2 درصد کل فرصت های شغلی شهر را تشکیل می دادند. طی سالهای 85-1375 به شدت از فرصت های شغلی بخش کشاورزی کاسته شده است .

بر مبنای سرشماری عمومی کشاورزی سال 82-1381 معادل 12775 بهره برداری کشاورزی در شهرستان نجف آباد مشغول فعالیت بودند که از این تعداد معادل 3012 بهره برداری (9/28 درصد) در بخش مهردشت و 700 بهره برداری (5/5 درصد ) در شهر دهق قرار دارند . بهره برداری شهر دهق 3/24 درصد بهره برداری های بخش را تشکیل می دهند
بررسی نوع بهره برداری های شهر نشان می دهد که 3/98 درصد بهره برداری های شهر از نوع خانوار ساکن و 4/1 درصد نیز از نوع بهره برداری های غیر ساکن می باشند. بر مبنای این اطلاعات تنها دو شرکت رسمی / موسسه عمومی فعال در قالب بهره برداری کشاورزی در شهر وجود دارد

مطالب مرتبط


تمام حقوق این پایگاه محفوظ و متعلق به شهرداری نجف آباد می باشد .
نجف آباد - خیابان امام(ره) ٫ ساختمان مرکزی شهرداری _کدپستی:14661_85146
تلفن : 3-03142640041 ارتباطات مردمی:137-سامانه ارسال پیامک:30001360